Czytaj też:
Historia Archiwum
Kierownicy Archiwum
Przynależność organizacyjna
Historia Archiwum

Otwarcie Technische
Hochschule (1910 r.)

Technische Hochschule
w latach 30-tych XX w.

Politechnika Lwowska
(ok. 1905 r.).

Dekret z 1945 r.

Pierwszy wykład
15 listopada 1945 r.

Pierwszy dyplom
z 1946 r.

Akt Erekcyjny
Filii w Kłodzku.

Siedziba Archiwum
przy ul. Gdańskiej
Powstała w 1910 roku we Wrocławiu Wyższa Szkoła Techniczna (Technische Hochschule) była odpowiedzią na dynamicznie rozwijającą się koniunkturę gospodarczą w Niemczech na początku XX wieku. Gwałtownie rozwijający się przemysł Śląska potrzebował coraz większej ilości wykwalifikowanej kadry technicznej. Skłoniło to w 1902 roku władze do podjęcia decyzji o utworzeniu we Wrocławiu uczelni technicznej. Kształcąca przyszłych inżynierów uczelnia bardzo szybko wyrosła z lokalnej placówki edukacyjnej na liczący się w kraju ośrodek akademicki. Temu dynamicznemu rozwojowi przeszkodził dopiero kryzys gospodarczy, który dotknął Niemcy w początku lat 30-tych. W 1933 roku podjęto ze względów oszczędnościowych decyzję o częściowym połączeniu Technische Hochschule z Uniwersytetem Wrocławskim tworząc Uniwersytet Śląski. Uczelnie miały wspólną administrację i budżet. Połączono również katedry, których działalność się pokrywała. Taki stan rzeczy utrzymał się już do końca działalności Technische Hochschule tj. do 20 I 1945 roku.

Niestety do naszych czasów zachowało się bardzo niewiele dokumentów na temat organizacji kancelarii i archiwum wrocławskiej Technische Hochschule. Można jednak przyjąć, że sekretariat i archiwum szkoły stanowiły jedno ciało organizacyjne, którego pracownicy wykonywali zarówno czynności kancelaryjne jak i archiwalne. Dopiero 1 VI 1939 roku utworzono osobną kancelarię dla wydziałów Nauk Ogólnych, Maszynoznawstwa i Gospodarki Materiałowej. Kancelaria podobnie jak większość pruskich jednostek administracyjnych, opierała się w swoim działaniu na rzeczowym wykazie akt. W teczkach gromadzono pisma i sprawy na podstawie pokrewieństwa treści. Akta spraw zakończonych przekazywano do registratury reponowanej (archiwum bieżącego) gdzie były przechowywane w księgach, poszytach i segregatorach; i układane w porządku rzeczowo-chronologicznym. Dokumenty starsze, o wartości historycznej deponowano w przystosowanej do tego celu piwnicy. Nad całością pieczę sprawowali pracownicy sekretariatu.

Dokumenty Technische Hochschule znajdowały się na uczelni do początku lat 40-tych. Przed 1945 rokiem przeniesiono je do archiwum uniwersytetu gdzie doczekały końca wojny i zostały przejęte przez nowe (polskie) władze uniwersytetu.

26 VIII 1945 roku zapadła decyzja o przekształceniu Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej w państwowe szkoły wyższe. Powstałe na bazie dawnego Uniwersytetu Śląskiego uczelnie przejęły jego strukturę organizacyjną i przez pierwsze lata funkcjonowały pod nazwą Uniwersytet i Politechnika we Wrocławiu, miały wspólnego rektora, senat i administrację. Decyzją pierwszego rektora Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu prof. Kulczyńskiego opiekę nad Technische Hochschule objął ówczesny dyrektor archiwum uniwersytetu prof. Teofil Modelski. W tym czasie Politechnika nie posiadała odrębnej składnicy akt, dokumenty spraw zamkniętych gromadzono w registraturach sekretariatu uczelni i dziekanatów.

Taki stan rzeczy utrzymywał się do 1953 roku.

8 X 1952 weszło w życie zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego nakładające na uczelnie obowiązek przekazywania akt spraw zakończonych do archiwum szkoły i pozostawiania w jednostkach organizacyjnych jedynie dokumentacji spraw bieżących. W konsekwencji wspomnianego zarządzenia 7 V 1953 roku została utworzona na Politechnice składnica akt, organizacyjnie wchodząca w skład Sekretariatu Szkoły. Pierwszym jej kierownikiem został mianowany Leon Tworzydło pełniący dotychczas funkcję kwestora. Od grudnia 1953 roku powierzono mu również kierownictwo Sekretariatu Szkoły, a od lipca 1954 roku także kancelarii tajnej. Warto tu zauważyć, iż od początku swojego istnienia Archiwum Politechniki Wrocławskiej związane było organizacyjnie z sekretariatem uczelni.

Archiwum otrzymało pomieszczenie o pow. 60m2 na parterze gmachu głównego, które dzieliło ze składnicą akt kwestury.

Początkowy zasób archiwalny Politechniki Wrocławskiej nie wyglądał zbyt imponująco. Uczelnia była młoda, zaledwie trzy lata wcześniej rozwiązano unię z Uniwersytetem Wrocławskim (który jak już wspomniano przejął przedwojenne dokumenty Technische Hochschule). W przesłanym w 1954 roku do ministerstwa "Zgłoszeniu akt znajdujących się w Politechnice Wrocławskiej" czytamy, że w sumie było 2998 teczek, z czego zaledwie 52 stanowiły akta kategorii "A".

W kolejnych latach Archiwum rozrastało się bardzo dynamicznie. W 1957 roku przechowywano w nim już ponad 40 mb akt, a do 1963 roku było ich 110 mb, zaś sama jednostka zyskała opinię wzorowej. W skład ówczesnego zasobu wchodziły dokumenty Politechniki z lat 1946-61 (głównie akta personalne pracowników i studentów oraz akta wszystkich wydziałów, Sekretariatu Szkoły i pozostałych komórek administracyjnych) oraz akta włączonej w 1955 roku do Politechniki Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej (ok. 6 mb).

W 1963 roku po nagłej śmierci Leona Tworzydły stanowisko kierownika Sekretariatu Szkoły i Archiwum objęła Agnieszka Walkowiak. Opiekowała się ona archiwum do 1967 roku, kiedy na stanowisku kierownika Archiwum Uczelni zastąpiła ją Hiltrudis Adydan.

Przez całą dekadę lat 60-tych na rozwój archiwum kładły się cieniem poważne problemy lokalowe, czego wyraz znaleźć możemy w korespondencji pomiędzy Archiwum Państwowym we Wrocławiu, a władzami uczelni.

Dopiero z początkiem lat 70-tych archiwum otrzymało dodatkowe pomieszczenia, które jednak ciągle były zbyt małe i szybko zapełniły się zalegającymi do tej pory w jednostkach organizacyjnych dokumentami (w sumie około 8000 teczek). W dalszym ciągu gromadzono akta wydziałowe, teczki pracownicze i studenckie oraz dokumenty Sekretariatu Szkoły. W tym czasie w zasobie pojawiła się też dokumentacja nowych ciał w strukturze Politechniki to jest Studium Wieczorowego, Studium Zaocznego i przede wszystkim instytutów, które po 1969 roku zajęły miejsce dotychczasowych katedr.

W 1972 roku kierownictwo powtórnie objęła mgr Agnieszka Walkowiak, która wcześniej pełniła m. in. funkcję Kronikarza Szkoły. Pod jej kierownictwem archiwum w sposób naturalny przejęło również i te obowiązki. Dzięki temu Archiwum Politechniki Wrocławskiej ze zwykłej składnicy akt stało się jednostką gromadzącą materiały dokumentujące dorobek i kluczowe wydarzenia w historii uczelni. To właśnie dzięki charyzmie i bezkompromisowej postawie Walkowiak udało się uratować przed zniszczeniem i zgromadzić setki dokumentów świadczących m.in. o pionierskich latach Politechniki Wrocławskiej. Jest też autorką pierwszej instrukcji kancelaryjnej dla Politechniki wdrożonej w 1979 roku.

Za swoją działalność w 1979 roku mgr Agnieszka Walkowiak otrzymała złotą odznakę "Za zasługi dla Archiwistyki", przyznawanej bardzo nielicznej grupie osób, które w sposób znaczący przyczyniły się do zabezpieczenia dóbr kultury narodowej.

W 1982 roku po przejściu na emeryturę Agnieszki Walkowiak kierownictwo archiwum objęła mgr Gabryela Januszewska. W tym czasie zasób archiwalny stanowiło już ponad 600 mb akt. Oprócz akt studenckich i kadrowych w zasobie znajdowały się protokoły posiedzeń Senatu, protokoły Rad Wydziałów i Rad Instytutów, zarządzenia wewnętrzne i inne dokumenty kategorii A. Archiwum kompletowało także dokumentację ważniejszych wydarzeń z życia Politechniki (dokumenty, zaproszenia, plakaty, filmy i taśmy magnetofonowe).

Jednak archiwum nadal borykało się z problemami lokalowymi, co w końcu doprowadziło do czasowego wstrzymania przejmowania akt z komórek organizacyjnych. Przełom nastąpił w 1997 roku wraz z przekazaniem na potrzeby archiwum pomieszczeń w nowo wyremontowanym budynku F-4 przy ul. Gdańskiej. Magazyny o powierzchni 152 m2 pozwoliły na należyte rozlokowanie zasobu archiwalnego, wydzielono pomieszczenia biurowe i pracownię.

W latach 90-tych obsada Archiwum Uczelni zwiększyła się do pięciu osób. Z inicjatywy Gabryeli Januszewskiej rozpoczęto proces informatyzacji archiwum i stworzono pierwszy system elektronicznej ewidencji teczek osobowych. Archiwum miało również swój udział w procesie ulepszania i unowocześniania systemu kancelaryjnego uczelni. W 2001 r. opracowano nową Instrukcję kancelaryjną, Jednolity rzeczowy wykaz akt i Instrukcję archiwalną. W 2007 roku, z uwagi na bardzo duży przyrost przejmowanej dokumentacji, oddano do dyspozycji archiwum budynek F-6, który został przeznaczony do przechowywania akt studenckich, prac dyplomowych oraz dokumentacji płacowej.

W lipcu 2008 roku Gabryela Januszewska przeszła na emeryturę, a kierownictwo archiwum objęła mgr Barbara Brandt-Golecka.

Obecnie w magazynach o łącznej powierzchni ponad 600 m2 znajduje się ok. 200 mb dokumentacji archiwalnej oraz przeszło 1500 mb akt kategorii B50 i BE50. Oprócz tradycyjnych środków ewidencyjnych zasobu archiwum, sześciu pracowników ma do dyspozycji nowoczesną i szybką bazę danych zawierającą informację o blisko 160 tys. teczek osobowych. Przechowywane materiały archiwalne są szeroko wykorzystywane w wielu publikacjach i wystawach (m. in. „Słownik Polskich Inżynierów i Techników”, „Politechnika Wrocławska 1945-1951. Wybór źródeł.”, „Doktorzy Honoris Causa Politechniki Wrocławskiej”, wystawa „50-lecie Politechniki Wrocławskiej”, wystawa „100-lecie uczelni technicznych we Wrocławiu”).